اختلال اضطراب اجتماعی ( فوبیای اجتماعی ) چیست و چگونه درمان می شود؟

اضطراب اجتماعی یا  فوبیای اجتماعی یکی از شایع ترین مشکلات در بین همه جوامع است. همه ی ما تجربه ی ترس و نگرانی در یک موقعیت اجتماعی را داریم. شاید شما هم لرزش صدا و عرق کردن دست را در یک جلسه ی مهم تجربه کرده باشید. صحبت در مقابل جمع یا حضور در میان غریبه ها برای اغلب افراد راحت نیست، اما اکثر مردم قادر به انجام آن هستند.

اگر اختلال اضطراب اجتماعی داشته باشید، در چنین موقعیت هایی قادر به مدیریت استرستان نخواهید بود. ممکن است انجام کارهایی مثل برقراری ارتباط چشمی و مکالمه های کوتاه، که به نظر دیگران ساده است، برای شما بسیار سخت باشد و از موقعیت های اجتماعی فراری باشید. این اختلال می تواند تمام ابعاد زندگی تان را تحت تاثیر قرار دهد.

اختلال اضطراب اجتماعی یا فوبیای اجتماعی، نگرانی یا ترس شدید از قضاوت شدن، ارزیابی منفی یا تایید نشدن در یک موقعیت اجتماعی است. افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است نگران رفتار خود، مرکز توجه بودن ، احمق به نظر رسیدن و عجیب یا حوصله سر بر بودن در موقعیت های اجتماعی باشند. به همین دلیل، اغلب از حضور در چنین موقعیت هایی خودداری می کنند و اگر مجبور به حضور در آن موقعیت ها باشند، استرس زیادی را تجربه می کنند.

اختلال اضطراب اجتماعی، اختلالی شایع است که بیش از 15 درصد از افراد جامعه با آن درگیر هستند. این اختلال معمولا در سنین نوجوانی بروز می کند. علی رغم اینکه بزرگسالان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی در گذشته، کودکانی خجالتی بوده اند، باید به خاطر داشته باشید که اختلال اضطراب اجتماعی با خجالتی بودن متفاوت است.

اختلال اضطراب اجتماعی شدید می تواند زندگی روزمره ی فرد را مختل کند. ممکن است فرد بیمار در ارتباط با دوستان، ارتباط با خانواده و همسر، مصاحبه های شغلی و تحصیل با مشکل مواجه شود. این افراد بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به افسردگی و سوء مصرف الکل هستند.

علی رغم وجود درمان های موثر برای اختلال اضطراب اجتماعی، فقط 5 درصد این افراد برای درمان به متخصص مراجعه می کنند و بیش از یک سوم آن ها بیشتر از 10 سال این علایم را تجربه کرده اند.

نشانه های اختلال اضطراب اجتماعی در چه موقعیت هایی بروز می کند؟

معمولا افراد مبتلا به فوبیای اجتماعی نشانه های این اختلال را در شرایط زیر تجربه می کنند:

صحبت با افراد غریبه

صحبت در جمع

قرارهای عاشقانه

ارتباط چشمی

ورود به اماکن جدید

مهمانی

غذا خوردن، صحبت با تلفن و نوشتن درمقابل دیگران

رفتن به مدرسه و محل کار

شروع کردن مکالمه

مرکز توجه بودن

مورد انتقاد یا تشویق واقع شدن

معرفی شدن به دیگران

ملاقات با افراد مهم

پیشنهاد می کنم این مطلب را هم بخوانید

اضطراب سخنرانی : نشانه ها و 15 توصیه برای غلبه بر آن

ممکن است تنها برخی از این موقعیت ها برای شما استرس زا باشد و با بقیه مشکلی نداشته باشید. موقعیت های مشکل زا برای افراد مختلف متفاوت اند اما غالبا ترس های زیر در بیماران اختلال اضطراب اجتماعی مشترک است:

ترس از قضاوت شدن توسط دیگران در موقعیت های اجتماعی

ترس از مسخره شدن و خجالت زدگی در جمع

ترس از مرکز توجه بودن

نشانه های اختلال اضطراب اجتماعی

احساس خجالت یا راحت نبودن در برخی موقعیت ها، خصوصا در کودکان، الزاما نشانه ی اختلال اضطراب اجتماعی نیست. راحت بودن در موقعیت های اجتماعی حالت های مختلفی دارد و در افراد متفاوت بسته به تجربیات گذشته و صفات شخصیتی آنها، متفاوت است. بعضی از مردم ذاتا اجتماعی تر از دیگران هستند.

نشانه های اختلال فوبیای اجتماعی، برخلاف اضطراب نرمال، زندگی روزمره ی فرد را مختل می کند. این نشانه ها معمولا در اوایل نوجوانی بروز پیدا می کنند اما ممکن است در سنین پایین تر نیز دیده شوند.

علایم فوبیای اجتماعی سه دسته هستند: علایم رفتاری ، هیجانی و جسمی

نشانه های رفتاری و هیجانی اضطراب اجتماعی

نشانه ها و علائم اختلال اضطراب اجتماعی می تواند شامل وجود طولانی مدت موارد زیر باشد:

ترس از موقعیتی که ممکن است در آن قضاوت شوید

نگرانی درباره تحقیر و خجالت زده کردن خودتان

ترس شدید از تعامل با غریبه ها

ترس از اینکه دیگران بفهمند شما عصبی هستید

ترس از بروز نشانه های بدنی مثل قرمز شدن، لرزش صدا یا عرق کردن

اجتناب از صحبت کردن در مقابل دیگران به دلیل ترس

اجتناب از موقعیت هایی که ممکن است مرکز توجه باشید

حضور در موقعیت های اجتماعی با ترس و اضطراب شدید

مرور موقعیت های اجتماعی گذشته و تحلیل رفتار خودتان

انتظاروقوع نتایج فاجعه آمیز برای انجام یک رفتار اشتباه در جمع

نشانه های جسمی فوبیای اجتماعی

گاهی اختلال اضطراب اجتماعی با تجربه ی علائم فیزیکی زیر همراه است:

سرخ شدن

ضربان قلب بالا

لرزش

عرق کردن

حالت تهوع و دل پیچه

نفس تنگی

سرگیجه

فراموشی

تنش عضلانی

زندگی با اختلال اضطراب اجتماعی

این اختلال اجازه ی زندگی راحت را به شما نمی دهد. زمان و انرژی روانی زیادی را صرف مدیریت اضطراب خود می کنید و متوجه نمی شوید دیگران چطور به راحتی چنین موقعیت هایی را پشت سر می گذارند. از بیشتر موقعیت های اجتماعی اجتناب می کنید که ممکن است منجر به ایجاد مشکلات زیر شود:

اعتماد به نفس پایین

افکار منفی

افسردگی

حساسیت نسبت به انتقاد

دفاع نکردن از حق خود

مهارت های اجتماعی پایین

انزوا و روابط اجتماعی ضعیف

سوء مصرف مواد مخدر و الکل

خودکشی یا قصد آن

دلایل ایجاد اختلال اضطراب اجتماعی

مانند اختلالات روانی دیگر، اضطراب اجتماعی نیز ناشی از عوامل متعدد زیستی و محیطی است. دلایل اصلی برای ایجاد اختلال هراس اجتماعی شامل موارد زیر است:

عوامل ژنتیکی: اگرچه دقیقا مشخص نیست این اختلال چقدر ناشی از عوامل ژنتیکی و چقدر حاصل یادگیری است، به نظر می رسد اختلال هراس اجتماعی در برخی خانواد ها شیوع بیشتری دارد.

ساختار مغزی: به نظر می رسد یک ساختار مغزی به نام آمیگدال در ایجاد این اختلال نقش دارد. افرادی که آمیگدال فعال تری دارند، واکنش شدید تری به ترس نشان می دهند که می تواند منجر به این اختلال شود.

محیط: اختلال اضطراب اجتماعی می تواند یک رفتار آموخته شده باشد. ممکن است فرد پس از یک تجربه ی اجتماعی ناخوشایند این رفتار را آموخته باشد. همچنین به نظر می رسد کودکانی که والدین کنترل گر یا عصبی دارند بیشتر به این اختلال مبتلا می شوند.

اضطراب اجتماعی 

علاوه بر این دلایل، وجود عوامل متعددی ریسک ابتلا به اختلال فوبیای اجتماعی را در برخی افراد افزایش می دهد:

سابقه ی خانوادگی: اگر والدین، خواهر و یا برادر شما اختلال اضطراب اجتماعی دارند، شما بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این اختلال هستید.

تجربیات منفی: کودکانی که  تجربه ی مسخره شدن، زورگویی، رد شدن یا توهین را دارند و افرادی که در طول زندگی خود اتفاقات منفی مثل درگیری های خانوادگی، ضربه یا سوء استفاده را تجربه کرده اند، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی هستند.

ویژگی های ذاتی:  کودکان خجالتی، گوشه گیر و آرام در مواجهه با موقعیت های جدید، ریسک بالاتری برای اختلال اضطراب اجتماعی دارند.

موقعیت های اجتماعی جدید: نشانه های اضطراب اجتماعی معمولا در سال های نوجوانی ظاهر می شوند اما ممکن است این نشانه ها بر اثر آشنایی با افراد جدید، سخنرانی در جمع، یا یک ارائه ی شغلی مهم نیز برای اولین بار بروز کنند.

داشتن ظاهر یا شرایطی که جلب توجه می کند: مثلا بد شکلی چهره، لکنت زبان یا لرزش می تواند در برخی افراد منجر به بروز اختلال اضطراب اجتماعی شود.

روش های درمان  اختلال فوبیای اجتماعی

اگر از موقعیت های معمول زندگی به دلیل ترس، خجالت یا حمله ی عصبی اجتناب می کنید، به متخصص مراجعه کنید. امروزه، اختلال هراس اجتماعی درمان پذیر است و راهکارهای مختلفی نیز برای آن وجود دارد. مطالعات نشان داده است که درمان شناختی رفتاری با تغییر باورها، احساسات و رفتار افراد، تاثیری قابل توجهی بر کیفیت زندگی این بیماران دارد. همچنین برای موفقیت درمان، درمان گروهی نیز برای این افراد ضروری است. طی گروه درمانی، اعضای گروه روی اضطراب ناشی از حضور در جمع تمرکز می کنند و مهارت های آموخته شده را در زندگی به کار می گیرند.

درمان دارویی برای برخی از افراد مبتلا به اختلال فوبیای اجتماعی مفید واقع می شود. مطالعات نشان می دهد که برخی از داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب می توانند در کنار درمان شناختی رفتاری، مفید باشند. دارو درمانی بدون درمان شناختی رفتاری منظم و پیوسته، تاثیر بلند مدتی ندارد. به نظر می رسد داروهای ضد افسردگی روی همه ی افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی موثر نیستند و تنها 15 درصد از این بیماران از دارو درمانی نتیجه می گیرند.

هیچ قانون خاصی وجود ندارد و هر راهکار ممکن است برای برخی افراد موثرتر باشد. ممکن است فردی با اختلال اضطراب اجتماعی متوسط و بدون سابقه ی سوء مصرف مواد، با درمان دارویی بهبود پیدا کند در حالی که برخی داروهای ضد افسردگی بعضی از افراد را بیشتر عصبی و مضطرب می کنند. در حال حاضر بیشتر مردم ترجیح می دهند به جای درمان دارویی، از گروه درمانی و درمان شناختی رفتاری استفاده کنند.

در هر صورت می دانیم که دارو منجر به ایجاد تغییرات موقتی در مغز می شود در حالی که درمان شناختی رفتاری تغییرات بلند مدت ایجاد می کند. اگر قصد دارید دارو مصرف کنید حتما با پزشک متخصص خود مشورت کنید.

گاهی اختلال اضطراب اجتماعی با اختلال پانیک اشتباه گرفته می شود. در اختلال پانیک، فرد حمله ی عصبی را تجربه می کند اما در اختلال اضطراب اجتماعی تجربه ی حمله ی اضطرابی وجود دارد. پس از حمله ی پانیک، مردم به پزشک مراجعه می کنند و فکر می کنند بیمار شده اند اما افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی می دانند که دچار ترس و اضطراب شده اند. اعتیاد به الکل، مشکلات خانوادگی، مشکلات مربوط به روابط و کار نیز در بسیاری از بیماران اختلال اضطراب اجتماعی دیده می شود که در اختلال پانیک وجود ندارد.

علی رغم درمان های موثر و ثابت شده، یکی از مشکلاتی که در مسیر درمان اختلال اضطراب اجتماعی وجود دارد، کمبود متخصص و درمانگر توانمند در این زمینه است. غلبه بر اضطراب اجتماعی به دلیل ترس این بیماران از خدمات درمانی دشوار است. در موارد بسیاری مشاهده شده است که درمان موثر تنها توسط افرادی که خود زمانی درگیر این اختلال بوده اند و بر آن غلبه کرده اند امکان پذیر است. این افراد می توانند رهبران خوبی برای جلسات گروه درمانی باشند.

برای جلوگیری از بروز نشانه ها اقدامات زیر را نیز می توانید انجام دهید:

یادداشت کنید: یادداشت کردن موقعیت های خاص زندگی روزمره که منجر به تجربه ی اضطراب می شود می تواند به شما در شناسایی عوامل موثر کمک کند.

مشکلات زندگی را اولویت بندی کنید: می توانید با مدیریت زمان و انرژی، اضطراب خود را کاهش دهید. حتما کارهای مورد علاقه خود را انجام دهید.

از سوء مصرف مواد خودداری کنید: مصرف الکل، مواد مخدر، کافئین و نیکوتین می تواند اضطراب را تشدید کند. اگر به هرکدام از این مواد اعتیاد دارید، ترک کردن می تواند منجر به ایجاد اضطراب در شما شود. اگر می خواهید ترک کنید با متخصص مشورت کنید

منبع: beheshtiyan